Het lijkt erop dat na zuurstof, water en magnesium, vitamine B12 de vierde in rij is van meest essentiële stoffen om te kunnen leven. In de wetenschap gaat men er vanuit dat vitamine B12-tekort alleen een eenvoudige afwijking is in het bloed met als gevolg bloedarmoede en dat Pernicieuze Anemie, ook wel Morbus Addison-Biermer genoemd, bij slechts 0,01% van de mensen voorkomt. Pernicieuze Anemie is een auto-immuunziekte waarbij het lichaam geen vitamine B12 uit voeding kan opnemen. Dit komt veel vaker voor omdat er te weinig aanvullend bloedonderzoek wordt gedaan bij bepaalde gezondheidsklachten en omdat de referentiewaardes veel te laag liggen. Ernstig vitamine B12-tekort kan bestaan zonder neurologische klachten en/of anemie. Vermoedelijk lopen er nog 1,5 tot 3 miljoen mensen rond in Nederland met klachten en/of ziekten door een chronisch B12-tekort, zonder dit te weten. Wat opvallend is, is dat het overgrote deel van de mensen met een vitamine B12-tekort juist wel voldoende vitamine B12 uit hun dieet binnen krijgt (dierlijke producten). Er gaat dus kennelijk iets mis met de opname van vitamine B12. Een niet-optimale vitamine B12 status kan bijdragen aan de mogelijke ontwikkeling van chronische klachten en –ziekten. Hersenbeschadiging door vitamine B12-tekort is een van de meest gemiste diagnoses in deze tijd.
De vier belangrijkste vormen van vitamine B12 zijn:
- Cyanocobalamine (meeste supplementen)
- Hydroxocobalamine (injecties)
- Methylcobalamine (in het buitenland ook beschikbaar als injectie)
- Adenosylcobalamine (in het buitenland ook beschikbaar als injectie)
De cyanocobalamine wordt in Nederland het meeste gebruikt in voedingssupplementen. Het bevat een cyanide-groep en deze moet “losgekoppeld” worden om bio-actief te worden en zodoende opgenomen te kunnen worden in ons lichaam. Dit gebeurt niet of gebrekkig en deze vorm van B12 is dus door het lichaam slecht opneembaar.
Hydroxocobalamine moet door het lichaam worden omgezet in Methylcobalamine en Adenosylcobalamine. Ook dat gaat niet altijd goed, waardoor mensen soms geen verbetering merken met de injecties.
Vitamine B12-tekort heeft een effect op alle onderdelen van het lichaam. Vandaar dat de lijst aan mogelijke symptomen van een tekort erg lang is.
Foliumzuur (of folaat) is ook belangrijk omdat vitamine B12 en foliumzuur afhankelijk zijn van elkaar om optimaal te kunnen functioneren. Dat wil dus ook zeggen, dat als vrouwen die graag zwanger willen worden extra foliumzuur in gaan nemen, er een tekort kan ontstaan aan vitamine B12. Helemaal als de hoeveelheid al niet zo erg hoog was. Daarnaast meten we vitamine B12 in het bloed, maar we hebben deze vitamine nodig ín de cel. De vraag is dus of we op celniveau geen tekort hebben. Om die reden geeft alleen de vitamine B12 status in het bloed niet voldoende informatie om te bepalen of er sprake is van een eventueel tekort.
Naast een opname probleem uit voeding zijn er ook andere omstandigheden die een extra hoeveelheid B12 aanspreken in ons lichaam of opname verhinderen. Denk hierbij aan bepaalde medicijnen en verdoving (narcose, tandarts of lachgas). Medicijnen als maagzuurremmers, metformine (bij diabetes), prednison en methotrexaat, antibiotica, plaspillen, medicijnen tegen jicht, maar ook alcohol en roken verlaagt de vitamine B12 status of verhindert opname uit voeding. Ook is er een vislintworm die B12 eet. Als je met deze parasiet besmet bent, hou je ook nauwelijks B12 over.
Vitamine B12 is nodig voor onze stofwisseling, met name voor de zogenaamde methylatie. Dit complexe geheel van stofwisselingsprocessen is in het kort samen te vatten als de lichaamseigen ontgifting en energiehuishouding. Naast vitamine B12 zijn in deze stofwisselingsprocessen meerdere vitamines en mineralen belangrijk.
De methionine-cyclus is van belang om het schadelijke homocysteïne af te breken. Een verhoogd homocysteïne-gehalte is een voorloper van hart- en vaatziekten. In deze cyclus is methylcobalamine het meest van belang. Mensen met aandoeningen als Alzheimer, schizofrenie, miskramen en aandoeningen die met darmontstekingen te maken hebben komen voort uit een verhoogd homocysteïne. Maar ook problemen met de neurotransmitters en een mogelijk tekort aan SAMe spelen in deze cyclus een rol.
De foliumzuur-cyclus zorgt voor de omzetting van foliumzuur in de actieve (lichaamseigen vorm) 5-MTHF. Alleen deze vorm kan de hersenen in. Als deze cyclus niet goed verloopt, verlopen ook andere cyclussen niet goed. Deze heeft dus een sleutelrol.
De BH4-cyclus zorgt voor de vorming van neurotransmitters. Daarnaast is het een co-factor bij de productie van stikstofmonoxide wat een rol speelt bij het verwijderen en schoonhouden van bloedvaten en de bescherming van het hart en de hersenen. Met een chronisch tekort van methylcobalamine en een chronisch tekort van 5-MTHF (actief foliumzuur) ontstaat er een tekort aan neurotransmitters. In deze cyclus spelen hydroxy- en methylcobalamine een belangrijke rol.
De ureum-cyclus is een soort van afvalverwerkingsplaats waarbij onder andere de uitscheiding van ammoniak plaatsvindt. Ammoniak is zeer giftig voor ons lichaam en als deze cyclus niet goed werkt hoopt ammoniak zich op met alle gevolgen van dien. In deze cyclus speelt hydroxocobalamine een belangrijke rol.
De NO-cylus heeft te maken met de grote hoeveelheden stikstofmonoxide (NO) die sommige immuuncellen produceren. De overproductie komt voor bij chronische klachten en –ziekten als artherosclerose, diabetes, beroerte, hoge bloeddruk en langdurige depressie. In deze cyclus speelt hydroxycobalamine een belangrijke rol.
De ATP-cylus wordt ook wel de citroenzuurcyclus genoemd. Als hier iets mis gaat krijg je een tekort aan energie (vermoeidheid). In deze cyclus is adenosylcobalamine cruciaal.
Al deze bovengenoemde cyclussen grijpen in op elkaar en staan met elkaar in verbinding. Dit geheel kan worden verstoord door een tekort aan vitamines, mineralen, eiwitten en enzymen. Maar het kan ook komen door belasting van bacteriën, virussen, parasieten en/of schimmels. Belastingen met zware metalen kunnen verschillende benodigde enzymen blokkeren. Foliumzuur wat niet kan worden omgezet in de actieve vorm kan blokkeren als ook emotionele stress en stralingsbelasting.
Zoals u ziet is het niet eenvoudig om een B12-tekort te diagnosticeren en te behandelen. Lukraak maar een vitamine preparaat gaan slikken heeft dan ook niet zoveel zin. Belangrijk is om hiervoor een goed opgeleide arts of therapeut te zoeken die kennis heeft van deze materie.