Jodium of Jood is een scheikundig element dat behoort tot de halogenen. Halogenen zijn vluchtige stoffen die gemakkelijk een verbinding aangaan met andere stoffen. In eerste instantie denken de meeste mensen bij het woord jodium aan het ontsmettingsmiddel dat we bij wondjes en bij operaties gebruiken om te desinfecteren. Voor ons lichaam is echter Jodium een zeer belangrijke stof, met name voor de schildklier en ons zenuwstelsel.
Jodiumtekort wordt inmiddels wereldwijd erkend als meest voorkomende oorzaak van hersenschade. De aandoeningen die te maken hebben met een tekort aan Jodium zijn: trage schildklierwerking, krop (vergrote schildklier), mentale achterlijkheid, groeiachterstand en ontwikkelingsstoornissen. De wereldgezondheidsorganisatie schat dat 30% van de wereldbevolking (dat is 2 miljard!! mensen) onvoldoende jodium binnenkrijgt. Iets meer dan 30% van de schoolgaande kinderen tussen 6 en 12 jaar heeft een gebrek aan jodium. Lang geleden is men begonnen met het gebruik van gejodeerd zout (Jozo). Echter, we hebben inmiddels adviezen om ons zout te beperken en omdat we ook steeds minder brood gaan eten (waar zout in zit wat een verhoogd jodiumgehalte bevat) komen tekorten steeds vaker voor.
Jodiumtekort is schadelijk in alle stadia van de ontwikkeling, maar vooral voor de zich ontwikkelende hersenen. Tijdens de zwangerschap kan een tekort aan jodium o.a. leiden tot aangeboren hypothyreoïdie (te langzaam werkende schildklier) bij de baby. In gebieden waar veel jodiumtekorten voorkomt is de babysterfte hoger. Een gebrek aan jodium in de eerste levensmaanden en -jaren kan leiden tot een abnormale hersenontwikkeling en een lager IQ. Bij kinderen en adolescenten leidt een gebrek aan jodium vaak tot slechtere schoolprestaties en leermoeilijkheden. Bij volwassenen kan een gebrek aan jodium leiden tot een te traag werkende schildklier. De meest typische klachten die hierop duiden zijn vermoeidheid, gewichtstoename, niet tegen kou kunnen en constipatie.
Vooral voor zwangere vrouwen is het belangrijk om voldoende jodium binnen te krijgen omdat dit cruciaal is voor de ontwikkeling van de hersenen van de baby en nodig voor de preventie van ontwikkelings- en gedragsstoornissen. Een gebrek aan jodium wordt gelinkt aan miskramen, doodgeboren baby’s en geboorteafwijkingen. Ook tijdens de borstvoedingsperiode is inname van voldoende jodium van belang. Tijdens de zwangerschap de benodigde hoeveelheid jodium alleen uit voeding halen is erg lastig dus is suppletie met een multi voor zwangeren met een verhoogd gehalte aan jodium geen overbodige luxe.
Een gebrek aan selenium kan de effecten van jodiumtekort verergeren evenals een ijzergebrek en tekort aan vitamine A. De officiëel aanbevolen dagelijkse hoeveelheid jodium is voor volwassenen 200 mcg per dag en voor zwangeren 250 mcg. Deze hoeveelheid is om een kropgezwel te voorkomen, maar we kunnen ons afvragen of deze hoeveelheid niet veel hoger mag liggen. Japanners krijgen door hun dagelijkse consumptie van zeewieren veel meer jodium binnen (tot wel 50.000–80.000 mcg). Steeds meer deskundigen geloven dat de inname van meer jodium een gunstig effect heeft op de gezondheid, onder meer op het ontstaan van cysten in de borsten en borstkanker.
De meeste mensen halen niet eens de minimale hoeveelheid jodium per dag. Mensen met een gezonde leefstijl lopen ook een groter risico op tekorten: tijdens sporten verlies je o.a. jodium door transpiratie. Vegetariërs en veganisten blijken in 80% van de gevallen een jodiumtekort te hebben (vanwege het gebrek aan vis in hun menu) en mensen die de zoutinname beperken lopen natuurlijk ook een risico op tekorten. Daarnaast zijn er ook omstandigheden die zorgen voor verminderde opname van jodium. Ten eerste de fluoride in onze tandpasta. Fluoride houdt de plaats van jodium bezet. Poets bij voorkeur dus met een pasta zonder fluoride (zal in de toekomst wel een keer een blog schrijven over fluoride). Ten tweede bromide. Deze stof zit in bestrijdingsmiddelen, bepaalde medicijnen en gek genoeg vaak ook in ons (supermarkt)brood en heeft net als chloride en fluoride de eigenschap de opname van jodium te verhinderen.
Algen en zeewieren (kelp) zijn de rijkste bronnen van jodium, gevolgd door vis, schaal- en schelpdieren. Het gehalte in fruit, groenten en granen is afhankelijk van het bodemgehalte waar deze gewassen groeiden. Ongeraffineerd zout bevat meer jodium dan geraffineerd keukenzout maar nog altijd te weinig om voldoende binnen te krijgen op een dag. Suppletie lijkt dus zinvol, ofwel in een goede multi-vitamine ofwel aanvullend ernaast. Tekorten zie ik in mijn natuurgeneeskundige praktijk ook erg vaak. Belangrijk is om dan eveneens naar de andere vitamines en mineralen te kijken (zoals eerder genoemde selenium, vitamine A en ijzer).
Als u al bekend bent met schildklierklachten, dan moet u oppassen met jodiumsuppletie. Bij een te snel werkende schildklier mag u zeer zeker geen jodium gebruiken maar kunt u beter selenium slikken. Als de schildklier te langzaam werkt en u slikt hier medicijnen voor is het ook oppassen geblazen en zou ik eerst overleggen met uw huisarts. Ook kunnen te hoge doseringen jodium de werking van bloedverdunners verminderen.